به گزارش چی 24 به نقل از تبلیغ و آموزشهای کاربردی حوزه علمیه استان تهران:درنگی در پیامهای عاشورا
گستره نفوذ فرهنگ عاشورا
قيام مقدس سالار شهيدان، يكي از بزرگ ترين حوادث تاريخ اسلام بلكه از تأثيرگذارترين حوادث تاريخ جهان است.
شناخت بهترِ قهرمانِ قيام عاشورا و درسهايي كه از زندگي پيشواي شهيدان كربلا مي توان آموخت، در طول قرنها؛ محور پژوهش، نگارش، خطابه، تحليل و تبيين محققان، مبلّغان، ذاكران و مداحان داخلي و خارجي قرار داشته است و هر ساله صدها كتاب، هزاران مقاله، ميليونها سخنراني و موعظة پرشور و مصاحبه درباره عاشورا، كربلا، اهداف قيام حسيني و ياران، دوستان و دشمنان ايشان در برابر چشم و گوش انسانها و صفحات رسانه ها قرار مي گيرد و عقل، احساس، رفتار و گفتار جوامع انساني را تحت تأثير قرار مي دهد.
عاشورا، باران بیداری
كربلا و عاشورا امروز هم، نقطة پيوند زمين و آسمان است. دين خدا در ساية محرم و صفر و به بركت نام و ياد امام حسين علیه السلام در جامعه بشري تبيين مي گردد و بشريت هر سال در زير «باران فرهنگ حسيني» گرد و غبار جهل، كين، غرور و بيداد را از جان خويش مي شويد و زندگي جدیدی را آغاز مي كند.
در گذشته نه چندان دور، بسياري از مردم ، در طول سال، فقط دهه اوّل محرم و در پرتو روز عاشورا نام اسلام، تشيع، قرآن، ايمان و اخلاق را مي شنيدند و بر سر سفره امام حسين علیه السلام مهمان مي شدند و از غذاي فرهنگي قرآن وعترت علیهم السلام بهره مي بردند و ايمان، علم، اخلاق و مسلماني خويش را مديون «مجالس حسيني» و پرچمدارانِ عزايِ سرور جوانان بهشت بودند.
امروز هم گر چه رسانه ها تا دورترین روستاها و اعماق كشورهاي محروم و جنگلهاي دور افتاده نفوذ كرده و پنج قارة جهان در معرض هجوم هزاران شبكه تلويزيوني و راديويي و خبرگزاري و صنايع مخابراتي و تارهاي عنكبوتي اينترنت و ماهواره ها قرار دارد، هنوز محرم و صفر، بهترين كانالِ انتقال فرهنگ اسلامي است.
هنوز بشريت، مائده اي سالم تر، معنوي تر، باصفاتر و مردمي تر از «سفرة فرهنگي سيد الشهدا» در اختيار ندارد و مبلّغان دين الهي، رسالت ميزباني و مهمانداري از فرزندان اسلام و قرآن را بر عهده دارند و بايد براي پذيرايي فرهنگي از تشنگان ايمان، اخلاق و آگاهيهاي ديني برنامه ريزي كنند و خوراك فكري لازم را متناسب با نيازهاي متفاوت گروههاي اجتماعي فراهم آورند.
تبيين سيماي سالار شهیدان و پيامهاي پيشواي عاشوراييان، هميشه و هر سال از مهم ترين نيازهاي اجتماعات محرم و صفر و مجالس و محافل حسيني است.
هيچ عالم و مبلغ و مصلح اجتماعي را سراغ نداريم كه بدون بهره گيري از درسها و قيامهاي حسيني بتواند بر قلب و عقل جوامع انساني اثر بگذارد و نهضت اصلاحگرانة معرفتي، اخلاقي، سياسي و اجتماعي پديد آورد.
محورهای سخنرانی در محرّم
بيان درسهاي حسيني، انديشه هاي عاشورايي و اخلاق و سيره سيد الشهدا علیه السلام و اهداف و آرمانهاي آن بزرگوار، غني ترين و جذاب ترين «سرمايه فرهنگي» براي نجات بشريت است.
شناخت دقيق و عميق امام و امامت و فرهنگ قرآن و عترت علیهم السلام اصيل ترين نياز افراد و جوامع انسانی براي رهايي از امواج غرور و غفلت و بزرگ ترين سلاح مقاومت در برابر سلطة زر و زور و تزوير است. پیام عاشورا، تفسير تكبير، تهليل، تسبيح و تحميد خداي بزرگ است و بشريت با سلاح فرهنگي و در ساية «الله اكبر و لا إله إلا الله و سبحان الله و الحمد لله و لا حول و لا قوة إلا بالله» از هجوم سلاطين و شیاطين جنايتكار، مصونيت مي يابد و بزرگ ترين درس آسماني براي زمينيان تفسير همين جملات نوراني و عقاید توحیدی است. جملاتي كه در سراسر زندگي، سالار شهيدان با آن مأنوس بود. تبيين دعاها، مناجاتها، نامه ها، خطابه ها و كلمات قصار «خورشيد شهيدان» و گزارش بدون كم و كاستِ مواضع و سيره و رفتار امام، بزرگ ترين خدمت فرهنگي به انسانها است. انديشه ها و اخلاق حسيني، چتر مصونيت و كليد سعادت و دژ امن و امان فرزندان آدم است و مبلّغان گرامی شایسته است واژه واژه های کلام امام را برای مهمانانش و سوگواران امام علیه السلام تشریح کنند.
درسهای حسینی در چه زمینه ای است؟
درسهاي حسيني، محدود به گفتار و رفتار آن بزرگوار در جريان قيام عاشورا نيست؛ درسهاي حسيني فقط رهنمودهاي عملي و آداب اخلاقي نيست؛ درسهاي حسيني، فقط معارف توحيدي و دعا و نيايش نيست؛ فقط درس دفاع سياسي و نظامي نيست. درسهاي حسيني از جامعيتي شگفت انگيز و اعجازگونه برخوردار است. حوزه انقلابی عاشورا عرفان، اخلاق، سياست، فلسفة تاریخ، مديريت، فقه، تفسير و حديث و علوم نظامی را با هم دارد:
درس توحيد و خداشناسي،درس نبوت و پيامبرشناسي، درس امامت و رهبري الهي، درس معاد و قيامت باوري، درس دعا و نيايش، درس صفات جمال و جلال الهي، درس قرآن مداري و قرآن شناسي، درس سنت شناسي و سنت مداري، درس عدالت خواهي و ظلم ستيزي، درس نعمت شناسي و سپاسگزاري، درس گناه شناسي و گناه گريزي، درس مردم شناسي و مردم دوستي، درس ياد خدا و خدادوستي، درس نمازهاي واجب و استحبابي، درس فرايض فردي و اجتماعي، درس دشمن شناسي و بصيرت اجتماعي، درس وفاداري به عهد و ميثاق الهي و انساني، درس حمايت از مظلوم و مقاومت در برابر بيدادگران، درس عزت و آزادگي و صدها عنوان ديگر، گوشه اي از عناوين درسهاي حسيني است.
مخاطبان درسهاي حسيني
مخاطب درسهاي امام، گروهي خاص نيستند؛ بلکه «معلم بزرگ شهود و شهادت» روح و روان و فطرت عموم انسانها را مخاطب قرار داده است، هم دولتمردان، مخاطب امامند، هم توده هاي مردم؛ هم بانوان دریافت کننده پیام امامند، هم مردان؛ قهرمانان پیام کربلا هم به كودكان توجه دارند، هم به پيران و جوانان؛ هم روشنفكران و تحصيل كردگان حوزه و دانشگاه مخاطب امامند. هم كارگران و كشاورزان و بازاريان؛ هم پاكان با رهنمودهاي امام، اوج مي گيرند و هم پليدان در زلال عاشورا پاك مي شوند.
انواع درسهاي عاشورا
برخي درسهاي حسيني، جنبه اثباتي دارد؛ مانند: درس عرفان، درس نماز، درس ايثار، درس حقّ الناس، درس قرآن مداري، درس سنت شناسي و قيامت باوري.
برخي درسهاي قيام عاشورا، شناخت «نبايدها و محرّمات فكري و رفتاري» است كه بايد آن را شناخت و راهكار گريز و ستيز با آن را جستجو كرد. مباحثی مثل:
بدعت شناسي و بدعت ستيزي، شرك شناسي و شرك ستيزي، سلطنت شناسي و سلطه ستيزي، دشمن شناسي و ظلم ستيزي و منكر شناسي و منكرستيزي، بخشي از درسهاي بزرگِ سلبي در قيام عاشورا است. برخي درسهاي عاشورا درسهاي نظري و معرفتي است، برخي درسهاي عاشورا درس تربيتي و اخلاق عملي و مهارتهاي زندگي است. هم معارف نظري عاشورايي نياز زندگي است هم رهنمودهاي عملي آن.
برخي آموزه هاي حسيني، آموزه هاي مكتوب برجاي مانده از نامه هاي امام است و بسياري از معارف حسيني، حاصل خطبه ها و سخنرانيهاي آن بزرگوار در جمع دوستان يا فريب خوردگان دشمن و يا جملاتي كوتاه با مردم و پاسخ به پرسشهاي جامعه است و شناخت و يادآوري سخنان سيد الشهدا علیه السلام آب حيات زندگي و بهترين دستاورد عزاداريهاي محرّم و صفر است.
برخي درسهاي حسيني، به شناخت بهتر و بيش تر خدا كمك مي كند. برخي خودشناسي و معرفتِ نفس است كه نيازها و خطرهاي در كمين انسان را نشان مي دهد. بعضی به شناخت جامعه و روحيّات عمومي و مواضع انسانها در شرايط گوناگون، مدد مي رساند.
خداشناسي، خودشناسي، جامعه شناسي و شناخت قوانينِ حاكم بر جهان، همه در آموزه هاي حسيني مطرح شده است و به ويژه در دعاي عرفة امام موج مي زند. در دعاي عرفة سيد الشهدا علیه السلام - كه مفصل ترين متن عرفاني برجاي مانده از آن بزرگوار است - چنين مي خوانيم:
«مُنْزِلُ الْمَنَافِعِ وَ الْكِتَابِ الْجَامِعِ بِالنُّورِ السَّاطِعِ الَّذِي هُوَ لِلدَّعَوَاتِ سَامِعٌ وَ لِلدَّرَجَاتِ رَافِعٌ وَ لِلْجَبَابِرَةِ قَامِعٌ لَا إِلَهَ غَيْرُهُ وَ لَا شَيْ ءَ بَعْدَهُ لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْ ءٌ وَ هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ اللَّطِيفُ الْخَبِيرُ عَلى كُلِّ شَيْ ءٍ قَدِيرٌ؛[1] [حمد و ستايش از آن خدايي است كه] او تمام منافع را بر جهان، نازل مي كند و كتاب جامع را با نور رخشان فرو فرستاده است. دعاها را مي شنود، اندوه ها را برطرف مي كند و مقامات را بالا مي برد. جباران را درهم مي شكند، خدايي جز او نيست، چيزي عديل او و در كنار او نيست. مثل و مانند ندارد و او شنوا و بينا است، ريزبين و آگاه است و او بر تمام امور توانا است.»
درس توحید عملی
مشكل زندگي بشريت، نشناختن جهان آفرين، نشناختن جهان و نشناختن خويش است. درست است كه «ندانستنها» «نخواستنها» و «نتوانستنها» هر سه در زندگي بشر آثار منفي فراوان دارد، و بشر به اصلاح و تكميل آگاهيها، اصلاح عقايد و بينشها و اصلاح و تكميل اراده ها و مهارتها نياز هميشگي و مبرم دارد و «فقر معرفت و آگاهي»، «فقر عزم و اراده» و «فقر مهارت و قدرت»، بزرگ ترين مشكلات زندگي انسانها است؛ ولي ريشة تمام مشكلات جوامع انساني، «گسستن از خدا» و «دل بستن» به زندگي دنيا است. در حديث شريف نبوي آمده است: «حُبُّ الدُّنْيَا رَأْسُ كُلِّ خَطِيئَة؛[2] سرچشمه تمام خطاها، دنیا دوستی است.» معارف و آموزه هاي حسيني، راهكار «عرفان» و «عشق الهي» و دل بريدن از زرق و برقِ دنياي فاني را به بشريت نشان مي دهد.
رضا به «فرمان» و «انتخاب الهي» و اخلاص در تمام «اقدامات انساني»، اوج عرفان و اخلاق اسلامي است. تسليم در برابر قانون الهي و تقديم تمام سرمايه هاي زندگي به محضر قدس ربوبي، بزرگ ترين درس عرفانيِ پيشواي شهيدان تاريخ است.
درس توحید عملی را حضرت در حالي كه در صحراي عرفات از ديدگانش اشك می ریخت در گفتگو با خدا به جهانیان آموخت: «اللَّهُمَّ اجْعَلْنِي أَخْشَاكَ كَأَنِّي أَرَاكَ وَ أَسْعِدْنِي بِتَقْوَاكَ وَ لَا تُشْقِنِي بِمَعْصِيَتِكَ وَ خِرْ لِي فِي قَضَائِكَ وَ بَارِكْ لِي فِي قَدَرِكَ حَتَّى لَا أُحِبَّ تَعْجِيلَ مَا أَخَّرْتَ وَ لَا تَأْخِيرَ مَا عَجَّلْت؛[3]بارالها، آن چنان بيم خويش را در دلم قرار ده كه گويا تو را مي بينم و مرا با تقواي خويش سعادتمند كن و با گناه و عصيانت، شقاوتمند مفرما و قضا و قدرت را بر من، خير و مبارك گردان تا آنجا كه خواهان تعجيل و یا تأخير آنچه مقدّر فرموده اي نباشم.»
رضا به رضاي الهي، هرگز به معناي بي تحرّكي و انفعال در برابر حوادث طبيعي و اجتماعي نيست؛ بلكه عشق الهی است که اقدام، حركت، صبر و استقامت در اجراي فرمانِ او را به همراه دارد و پشتوانة اقدام و قيام است.
مرحوم سيد عبد الرزاق موسوی مقرّم چنين نقل كرده كه سالار شهيدان در آخرين لحظات عمر شريف هم، چنين با خدا گفتگو مي كرد: «صَبْرَاً عَلَي قَضَائِكَ يَا رَبِّ ـ لَا إِلَهَ سِوَاكَ ـ يَا غِيَاثَ الْمُسْتَغِيثيِنَ مَا لِي رَبٌ سِوَاكَ وَ لَا مَعْبوُدٌ غَيْرَكَ صَبْراً عَلَي بَلائِکَ يَا غِيَاثَ مَنْلَا غِيَاثَ لَهُ. يَا دَائِمَاً لَا نَفَادَ لَهُ يَا مُحْيَ الْمَوْتَي، يَا قَائِمَاً عَلَي كُلِّ نَفْسٍ بِمَا كَسَبَتْاُحْكُم بَينِي وَ بَينَهُم وَ اَنْتَ خَيْرَ الحَاكِميِنَ؛[4] خدايا! بر فرمان و حكم تو صبوري مي كنم. خدايي جز تو نيست. اي ياور فريادرس خواهان! من جز تو پروردگار و صاحبي ندارم و معبودي غير از تو نيست. بر فرمانت استوارم، اي يار بي ياوران! اي جاودانة پايان ناپذير! اي زندگي بخش مردگان! اي شاهد دستاورد تمام انسانها! بين من و آنان داوري فرما و تو بهترين داوراني.»
عاشورا و اصلاحات اجتماعی
همیشه اعتراض به قدرتهاي فاسد و مفسد جهاني، هزينه فراوان دارد. هزينه هاي مالي، هزينه هاي آبرويي و عرضي، هزينه هاي جسمي و جانی و تحمّل رنج، سختي و تحريم حتي در حدّ محروميت از آب و نان زندگي و پذيرش قتل و شهادت و آوارگی و اسارت، پیامد مقاومت در برابر ستمگران تاریخ است.
آنچه امروز در سوریه، در عراق، در یمن، بحرین، قطیف، افغانستان، پاکستان، مصر، تونس و کل دنیای اسلام می گذرد، از شعار «هَيْهَاتَ مِنَّا الذِّلَّة» امام احرار، الهام گرفته است.
درس عرفانِ سرخ و آزادي بخش، درس مقاومت در برابر فشار اقتصادي و تحريمها و درس بيداري امت و افشاي ظالمان از روشن ترين درسهاي حسيني است.
درسهاي عاشورايي و حسيني علیه السلام امروز هم به شدت مورد نياز امت بزرگ اسلامي است و براي شكستن سلطه جباران جهان، راهي جز صبر و مقاومت در ميدان «جهاد اكبر» و «جهاد اقتصادي»، «جهاد سياسي» و «جهاد فرهنگي» و رسانه ای وجود ندارد. مدرسه اي بهتر از كربلا و درسي بهتر از قيام عاشورا نيست. بیایید همه «در مدرسه حسینی» ثبت نام کنیم.
و السلام علي الحسين و علي علي بن الحسين و علي اولاد الحسين وعلي اصحاب الحسين.
مطالب مرتبط
ارسال نظر
گستره نفوذ فرهنگ عاشورا
قيام مقدس سالار شهيدان، يكي از بزرگ ترين حوادث تاريخ اسلام بلكه از تأثيرگذارترين حوادث تاريخ جهان است.
شناخت بهترِ قهرمانِ قيام عاشورا و درسهايي كه از زندگي پيشواي شهيدان كربلا مي توان آموخت، در طول قرنها؛ محور پژوهش، نگارش، خطابه، تحليل و تبيين محققان، مبلّغان، ذاكران و مداحان داخلي و خارجي قرار داشته است و هر ساله صدها كتاب، هزاران مقاله، ميليونها سخنراني و موعظة پرشور و مصاحبه درباره عاشورا، كربلا، اهداف قيام حسيني و ياران، دوستان و دشمنان ايشان در برابر چشم و گوش انسانها و صفحات رسانه ها قرار مي گيرد و عقل، احساس، رفتار و گفتار جوامع انساني را تحت تأثير قرار مي دهد.
عاشورا، باران بیداری
كربلا و عاشورا امروز هم، نقطة پيوند زمين و آسمان است. دين خدا در ساية محرم و صفر و به بركت نام و ياد امام حسين علیه السلام در جامعه بشري تبيين مي گردد و بشريت هر سال در زير «باران فرهنگ حسيني» گرد و غبار جهل، كين، غرور و بيداد را از جان خويش مي شويد و زندگي جدیدی را آغاز مي كند.
در گذشته نه چندان دور، بسياري از مردم ، در طول سال، فقط دهه اوّل محرم و در پرتو روز عاشورا نام اسلام، تشيع، قرآن، ايمان و اخلاق را مي شنيدند و بر سر سفره امام حسين علیه السلام مهمان مي شدند و از غذاي فرهنگي قرآن وعترت علیهم السلام بهره مي بردند و ايمان، علم، اخلاق و مسلماني خويش را مديون «مجالس حسيني» و پرچمدارانِ عزايِ سرور جوانان بهشت بودند.
امروز هم گر چه رسانه ها تا دورترین روستاها و اعماق كشورهاي محروم و جنگلهاي دور افتاده نفوذ كرده و پنج قارة جهان در معرض هجوم هزاران شبكه تلويزيوني و راديويي و خبرگزاري و صنايع مخابراتي و تارهاي عنكبوتي اينترنت و ماهواره ها قرار دارد، هنوز محرم و صفر، بهترين كانالِ انتقال فرهنگ اسلامي است.
هنوز بشريت، مائده اي سالم تر، معنوي تر، باصفاتر و مردمي تر از «سفرة فرهنگي سيد الشهدا» در اختيار ندارد و مبلّغان دين الهي، رسالت ميزباني و مهمانداري از فرزندان اسلام و قرآن را بر عهده دارند و بايد براي پذيرايي فرهنگي از تشنگان ايمان، اخلاق و آگاهيهاي ديني برنامه ريزي كنند و خوراك فكري لازم را متناسب با نيازهاي متفاوت گروههاي اجتماعي فراهم آورند.
تبيين سيماي سالار شهیدان و پيامهاي پيشواي عاشوراييان، هميشه و هر سال از مهم ترين نيازهاي اجتماعات محرم و صفر و مجالس و محافل حسيني است.
هيچ عالم و مبلغ و مصلح اجتماعي را سراغ نداريم كه بدون بهره گيري از درسها و قيامهاي حسيني بتواند بر قلب و عقل جوامع انساني اثر بگذارد و نهضت اصلاحگرانة معرفتي، اخلاقي، سياسي و اجتماعي پديد آورد.
محورهای سخنرانی در محرّم
بيان درسهاي حسيني، انديشه هاي عاشورايي و اخلاق و سيره سيد الشهدا علیه السلام و اهداف و آرمانهاي آن بزرگوار، غني ترين و جذاب ترين «سرمايه فرهنگي» براي نجات بشريت است.
شناخت دقيق و عميق امام و امامت و فرهنگ قرآن و عترت علیهم السلام اصيل ترين نياز افراد و جوامع انسانی براي رهايي از امواج غرور و غفلت و بزرگ ترين سلاح مقاومت در برابر سلطة زر و زور و تزوير است. پیام عاشورا، تفسير تكبير، تهليل، تسبيح و تحميد خداي بزرگ است و بشريت با سلاح فرهنگي و در ساية «الله اكبر و لا إله إلا الله و سبحان الله و الحمد لله و لا حول و لا قوة إلا بالله» از هجوم سلاطين و شیاطين جنايتكار، مصونيت مي يابد و بزرگ ترين درس آسماني براي زمينيان تفسير همين جملات نوراني و عقاید توحیدی است. جملاتي كه در سراسر زندگي، سالار شهيدان با آن مأنوس بود. تبيين دعاها، مناجاتها، نامه ها، خطابه ها و كلمات قصار «خورشيد شهيدان» و گزارش بدون كم و كاستِ مواضع و سيره و رفتار امام، بزرگ ترين خدمت فرهنگي به انسانها است. انديشه ها و اخلاق حسيني، چتر مصونيت و كليد سعادت و دژ امن و امان فرزندان آدم است و مبلّغان گرامی شایسته است واژه واژه های کلام امام را برای مهمانانش و سوگواران امام علیه السلام تشریح کنند.
درسهای حسینی در چه زمینه ای است؟
درسهاي حسيني، محدود به گفتار و رفتار آن بزرگوار در جريان قيام عاشورا نيست؛ درسهاي حسيني فقط رهنمودهاي عملي و آداب اخلاقي نيست؛ درسهاي حسيني، فقط معارف توحيدي و دعا و نيايش نيست؛ فقط درس دفاع سياسي و نظامي نيست. درسهاي حسيني از جامعيتي شگفت انگيز و اعجازگونه برخوردار است. حوزه انقلابی عاشورا عرفان، اخلاق، سياست، فلسفة تاریخ، مديريت، فقه، تفسير و حديث و علوم نظامی را با هم دارد:
درس توحيد و خداشناسي،درس نبوت و پيامبرشناسي، درس امامت و رهبري الهي، درس معاد و قيامت باوري، درس دعا و نيايش، درس صفات جمال و جلال الهي، درس قرآن مداري و قرآن شناسي، درس سنت شناسي و سنت مداري، درس عدالت خواهي و ظلم ستيزي، درس نعمت شناسي و سپاسگزاري، درس گناه شناسي و گناه گريزي، درس مردم شناسي و مردم دوستي، درس ياد خدا و خدادوستي، درس نمازهاي واجب و استحبابي، درس فرايض فردي و اجتماعي، درس دشمن شناسي و بصيرت اجتماعي، درس وفاداري به عهد و ميثاق الهي و انساني، درس حمايت از مظلوم و مقاومت در برابر بيدادگران، درس عزت و آزادگي و صدها عنوان ديگر، گوشه اي از عناوين درسهاي حسيني است.
مخاطبان درسهاي حسيني
مخاطب درسهاي امام، گروهي خاص نيستند؛ بلکه «معلم بزرگ شهود و شهادت» روح و روان و فطرت عموم انسانها را مخاطب قرار داده است، هم دولتمردان، مخاطب امامند، هم توده هاي مردم؛ هم بانوان دریافت کننده پیام امامند، هم مردان؛ قهرمانان پیام کربلا هم به كودكان توجه دارند، هم به پيران و جوانان؛ هم روشنفكران و تحصيل كردگان حوزه و دانشگاه مخاطب امامند. هم كارگران و كشاورزان و بازاريان؛ هم پاكان با رهنمودهاي امام، اوج مي گيرند و هم پليدان در زلال عاشورا پاك مي شوند.
انواع درسهاي عاشورا
برخي درسهاي حسيني، جنبه اثباتي دارد؛ مانند: درس عرفان، درس نماز، درس ايثار، درس حقّ الناس، درس قرآن مداري، درس سنت شناسي و قيامت باوري.
برخي درسهاي قيام عاشورا، شناخت «نبايدها و محرّمات فكري و رفتاري» است كه بايد آن را شناخت و راهكار گريز و ستيز با آن را جستجو كرد. مباحثی مثل:
بدعت شناسي و بدعت ستيزي، شرك شناسي و شرك ستيزي، سلطنت شناسي و سلطه ستيزي، دشمن شناسي و ظلم ستيزي و منكر شناسي و منكرستيزي، بخشي از درسهاي بزرگِ سلبي در قيام عاشورا است. برخي درسهاي عاشورا درسهاي نظري و معرفتي است، برخي درسهاي عاشورا درس تربيتي و اخلاق عملي و مهارتهاي زندگي است. هم معارف نظري عاشورايي نياز زندگي است هم رهنمودهاي عملي آن.
برخي آموزه هاي حسيني، آموزه هاي مكتوب برجاي مانده از نامه هاي امام است و بسياري از معارف حسيني، حاصل خطبه ها و سخنرانيهاي آن بزرگوار در جمع دوستان يا فريب خوردگان دشمن و يا جملاتي كوتاه با مردم و پاسخ به پرسشهاي جامعه است و شناخت و يادآوري سخنان سيد الشهدا علیه السلام آب حيات زندگي و بهترين دستاورد عزاداريهاي محرّم و صفر است.
برخي درسهاي حسيني، به شناخت بهتر و بيش تر خدا كمك مي كند. برخي خودشناسي و معرفتِ نفس است كه نيازها و خطرهاي در كمين انسان را نشان مي دهد. بعضی به شناخت جامعه و روحيّات عمومي و مواضع انسانها در شرايط گوناگون، مدد مي رساند.
خداشناسي، خودشناسي، جامعه شناسي و شناخت قوانينِ حاكم بر جهان، همه در آموزه هاي حسيني مطرح شده است و به ويژه در دعاي عرفة امام موج مي زند. در دعاي عرفة سيد الشهدا علیه السلام - كه مفصل ترين متن عرفاني برجاي مانده از آن بزرگوار است - چنين مي خوانيم:
«مُنْزِلُ الْمَنَافِعِ وَ الْكِتَابِ الْجَامِعِ بِالنُّورِ السَّاطِعِ الَّذِي هُوَ لِلدَّعَوَاتِ سَامِعٌ وَ لِلدَّرَجَاتِ رَافِعٌ وَ لِلْجَبَابِرَةِ قَامِعٌ لَا إِلَهَ غَيْرُهُ وَ لَا شَيْ ءَ بَعْدَهُ لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْ ءٌ وَ هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ اللَّطِيفُ الْخَبِيرُ عَلى كُلِّ شَيْ ءٍ قَدِيرٌ؛[1] [حمد و ستايش از آن خدايي است كه] او تمام منافع را بر جهان، نازل مي كند و كتاب جامع را با نور رخشان فرو فرستاده است. دعاها را مي شنود، اندوه ها را برطرف مي كند و مقامات را بالا مي برد. جباران را درهم مي شكند، خدايي جز او نيست، چيزي عديل او و در كنار او نيست. مثل و مانند ندارد و او شنوا و بينا است، ريزبين و آگاه است و او بر تمام امور توانا است.»
درس توحید عملی
مشكل زندگي بشريت، نشناختن جهان آفرين، نشناختن جهان و نشناختن خويش است. درست است كه «ندانستنها» «نخواستنها» و «نتوانستنها» هر سه در زندگي بشر آثار منفي فراوان دارد، و بشر به اصلاح و تكميل آگاهيها، اصلاح عقايد و بينشها و اصلاح و تكميل اراده ها و مهارتها نياز هميشگي و مبرم دارد و «فقر معرفت و آگاهي»، «فقر عزم و اراده» و «فقر مهارت و قدرت»، بزرگ ترين مشكلات زندگي انسانها است؛ ولي ريشة تمام مشكلات جوامع انساني، «گسستن از خدا» و «دل بستن» به زندگي دنيا است. در حديث شريف نبوي آمده است: «حُبُّ الدُّنْيَا رَأْسُ كُلِّ خَطِيئَة؛[2] سرچشمه تمام خطاها، دنیا دوستی است.» معارف و آموزه هاي حسيني، راهكار «عرفان» و «عشق الهي» و دل بريدن از زرق و برقِ دنياي فاني را به بشريت نشان مي دهد.
رضا به «فرمان» و «انتخاب الهي» و اخلاص در تمام «اقدامات انساني»، اوج عرفان و اخلاق اسلامي است. تسليم در برابر قانون الهي و تقديم تمام سرمايه هاي زندگي به محضر قدس ربوبي، بزرگ ترين درس عرفانيِ پيشواي شهيدان تاريخ است.
درس توحید عملی را حضرت در حالي كه در صحراي عرفات از ديدگانش اشك می ریخت در گفتگو با خدا به جهانیان آموخت: «اللَّهُمَّ اجْعَلْنِي أَخْشَاكَ كَأَنِّي أَرَاكَ وَ أَسْعِدْنِي بِتَقْوَاكَ وَ لَا تُشْقِنِي بِمَعْصِيَتِكَ وَ خِرْ لِي فِي قَضَائِكَ وَ بَارِكْ لِي فِي قَدَرِكَ حَتَّى لَا أُحِبَّ تَعْجِيلَ مَا أَخَّرْتَ وَ لَا تَأْخِيرَ مَا عَجَّلْت؛[3]بارالها، آن چنان بيم خويش را در دلم قرار ده كه گويا تو را مي بينم و مرا با تقواي خويش سعادتمند كن و با گناه و عصيانت، شقاوتمند مفرما و قضا و قدرت را بر من، خير و مبارك گردان تا آنجا كه خواهان تعجيل و یا تأخير آنچه مقدّر فرموده اي نباشم.»
رضا به رضاي الهي، هرگز به معناي بي تحرّكي و انفعال در برابر حوادث طبيعي و اجتماعي نيست؛ بلكه عشق الهی است که اقدام، حركت، صبر و استقامت در اجراي فرمانِ او را به همراه دارد و پشتوانة اقدام و قيام است.
مرحوم سيد عبد الرزاق موسوی مقرّم چنين نقل كرده كه سالار شهيدان در آخرين لحظات عمر شريف هم، چنين با خدا گفتگو مي كرد: «صَبْرَاً عَلَي قَضَائِكَ يَا رَبِّ ـ لَا إِلَهَ سِوَاكَ ـ يَا غِيَاثَ الْمُسْتَغِيثيِنَ مَا لِي رَبٌ سِوَاكَ وَ لَا مَعْبوُدٌ غَيْرَكَ صَبْراً عَلَي بَلائِکَ يَا غِيَاثَ مَنْلَا غِيَاثَ لَهُ. يَا دَائِمَاً لَا نَفَادَ لَهُ يَا مُحْيَ الْمَوْتَي، يَا قَائِمَاً عَلَي كُلِّ نَفْسٍ بِمَا كَسَبَتْاُحْكُم بَينِي وَ بَينَهُم وَ اَنْتَ خَيْرَ الحَاكِميِنَ؛[4] خدايا! بر فرمان و حكم تو صبوري مي كنم. خدايي جز تو نيست. اي ياور فريادرس خواهان! من جز تو پروردگار و صاحبي ندارم و معبودي غير از تو نيست. بر فرمانت استوارم، اي يار بي ياوران! اي جاودانة پايان ناپذير! اي زندگي بخش مردگان! اي شاهد دستاورد تمام انسانها! بين من و آنان داوري فرما و تو بهترين داوراني.»
عاشورا و اصلاحات اجتماعی
همیشه اعتراض به قدرتهاي فاسد و مفسد جهاني، هزينه فراوان دارد. هزينه هاي مالي، هزينه هاي آبرويي و عرضي، هزينه هاي جسمي و جانی و تحمّل رنج، سختي و تحريم حتي در حدّ محروميت از آب و نان زندگي و پذيرش قتل و شهادت و آوارگی و اسارت، پیامد مقاومت در برابر ستمگران تاریخ است.
آنچه امروز در سوریه، در عراق، در یمن، بحرین، قطیف، افغانستان، پاکستان، مصر، تونس و کل دنیای اسلام می گذرد، از شعار «هَيْهَاتَ مِنَّا الذِّلَّة» امام احرار، الهام گرفته است.
درس عرفانِ سرخ و آزادي بخش، درس مقاومت در برابر فشار اقتصادي و تحريمها و درس بيداري امت و افشاي ظالمان از روشن ترين درسهاي حسيني است.
درسهاي عاشورايي و حسيني علیه السلام امروز هم به شدت مورد نياز امت بزرگ اسلامي است و براي شكستن سلطه جباران جهان، راهي جز صبر و مقاومت در ميدان «جهاد اكبر» و «جهاد اقتصادي»، «جهاد سياسي» و «جهاد فرهنگي» و رسانه ای وجود ندارد. مدرسه اي بهتر از كربلا و درسي بهتر از قيام عاشورا نيست. بیایید همه «در مدرسه حسینی» ثبت نام کنیم.
و السلام علي الحسين و علي علي بن الحسين و علي اولاد الحسين وعلي اصحاب الحسين.
